मृत्यूचा दाखला ऑनलाइन मिळवण्याची प्रक्रिया काय आहे?

भारत सरकारने सर्व नागरी नोंदणी सेवा (जन्म, मृत्यू, विवाह) आता ऑनलाइन केल्या आहेत. त्यामुळे मृत व्यक्तीचा मृत्यूचा दाखला (Death Certificate) घेण्यासाठी नागरिकांना शासकीय कार्यालयात रांगा लावण्याची गरज राहिलेली नाही.
या लेखात आपण 2025 मधील ऑनलाइन मृत्यू दाखला मिळवण्याची संपूर्ण प्रक्रिया, आवश्यक कागदपत्रे, फी, आणि पडताळणीची माहिती पाहूया.

मृत्यूचा दाखला म्हणजे काय?

मृत्यूचा दाखला (Death Certificate) हा एक अधिकृत सरकारी दस्तऐवज आहे जो व्यक्तीच्या मृत्यूची नोंद प्रमाणित करतो. हा दाखला नोंदणी अधिकाऱ्यांकडून (नगरपालिका, ग्रामपंचायत, नगरपरिषद) दिला जातो.

हा दाखला आवश्यक असतो कारण —

वारस हक्काची नोंद (Varas Nond) करण्यासाठी
बँक खातं बंद करण्यासाठी
विमा रकमेचा दावा (Insurance Claim) करण्यासाठी
जमीन-जुमला हस्तांतर (Property Transfer) करण्यासाठी
सरकारी योजनांचा लाभ घेण्यासाठी

मृत्यू दाखला नोंदणी कोण करते?

मृत्यूची नोंद Registration of Births and Deaths Act, 1969 अंतर्गत केली जाते.
मृत्यू झाल्यानंतर 21 दिवसांच्या आत ही नोंद स्थानिक नोंदणी अधिकारी (Gram Panchayat Secretary, Municipality Officer किंवा Medical Officer) यांच्याकडे करणे बंधनकारक आहे.

ऑनलाइन मृत्यू दाखला अर्ज प्रक्रिया (Step-by-Step Guide)

Step 1: अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या

👉 महाराष्ट्रातील नागरिकांनी खालील वेबसाइटला भेट द्यावी:
🔗 https://crsorgi.gov.in (Central Government Portal)
किंवा
🔗 https://aaplesarkar.mahaonline.gov.in (Aaple Sarkar Portal)

Step 2: लॉगिन किंवा नोंदणी करा

जर तुमचं खाते आधीपासून असेल तर Login करा.
नवीन वापरकर्त्यांनी “New User Registration” वर क्लिक करून खाते तयार करा.
मोबाईल OTP द्वारे पडताळणी पूर्ण करा.

Step 3: सेवा निवडा

“Citizen Services” किंवा “Birth & Death Certificate” या पर्यायावर क्लिक करा.
“Apply for Death Certificate” निवडा.

Step 4: अर्ज फॉर्म भरा

मृत व्यक्तीचं नाव
मृत्यूची तारीख आणि ठिकाण
अर्जदाराचं नाव व पत्ता
रुग्णालय किंवा ग्रामपंचायतीचा तपशील
मृत्यू झाल्याचं प्रमाणपत्र (Hospital Certificate / Doctor’s Report)

सर्व माहिती अचूक आणि बरोबर भरणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.

Step 5: आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करा

आवश्यक कागदपत्रांची यादी:

मृत व्यक्तीचं आधार कार्ड
अर्जदाराचं ओळखपत्र (Aadhaar / PAN / Voter ID)
हॉस्पिटल / डॉक्टरकडून दिलेलं मृत्यू प्रमाणपत्र
पत्त्याचा पुरावा
पासपोर्ट साईज फोटो (कधी कधी आवश्यक)

Step 6: शुल्क भरा (Online Payment)

काही शहरी भागात मृत्यू दाखल्यासाठी ₹10 ते ₹25 इतकं नाममात्र शुल्क आकारलं जातं.
हे पेमेंट तुम्ही Debit Card / Credit Card / UPI द्वारे करू शकता.

Step 7: अर्ज सबमिट करा आणि अर्ज क्रमांक जतन करा

अर्ज पूर्ण केल्यानंतर “Submit” करा.
तुम्हाला एक Acknowledgement Number मिळेल.
हा क्रमांक भविष्यातील ट्रॅकिंगसाठी जतन करून ठेवा.

Step 8: अर्जाची पडताळणी

अर्ज स्थानिक नोंदणी कार्यालयाकडे (Municipal Office / Panchayat) पाठवला जातो.
अधिकारी कागदपत्रांची पडताळणी करून नोंदणी मंजूर करतात.
एकदा मंजुरी मिळाल्यावर मृत्यूचा दाखला PDF स्वरूपात डाउनलोड करता येतो.

मृत्यूचा दाखला डाउनलोड कसा करावा?

CRS Portal किंवा Aaple Sarkar Portal वर जा.
“Download Certificate” पर्याय निवडा.
अर्ज क्रमांक किंवा मृत व्यक्तीचं नाव व तारीख टाका.
दाखला PDF स्वरूपात डाउनलोड करा किंवा प्रिंट काढा.

मृत्यू दाखल्यासाठी कालावधी

सामान्यतः अर्ज केल्यापासून 7 ते 15 दिवसांच्या आत मृत्यूचा दाखला तयार होतो.
जर पडताळणी किंवा कागदपत्रांत तफावत असेल तर वेळ वाढू शकतो.

मृत्यू दाखला घेण्याचे फायदे

कायदेशीर वारस नोंदणी सुलभ होते
बँक व विमा प्रक्रिया जलद होतात
सरकारी मदत आणि योजना सहज मिळतात
भविष्यातील कोणत्याही कायदेशीर प्रक्रियेसाठी आवश्यक

मृत्यू दाखल्यावरील चुका दुरुस्त करण्याची प्रक्रिया

जर मृत्यू दाखल्यावर नाव, तारीख किंवा पत्त्यात चूक असेल तर —

स्थानिक नोंदणी कार्यालयात दुरुस्ती अर्ज (Correction Form) सादर करा.
आवश्यक पुरावे (Aadhaar, Hospital Record) जोडा.
तपासणीनंतर दुरुस्तीची नोंद केली जाते आणि नवीन दाखला दिला जातो.

महत्त्वाच्या वेबसाइट्स आणि हेल्पलाइन

CRS Official Portal: https://crsorgi.gov.in
Aaple Sarkar Maharashtra: https://aaplesarkar.mahaonline.gov.in
Helpline: 1800-120-8040 (Aaple Sarkar Support)

निष्कर्ष

ऑनलाइन मृत्यूचा दाखला मिळवणे ही एक अत्यंत सोपी आणि पारदर्शक प्रक्रिया आहे. सरकारी डिजिटल सेवेमुळे आता नागरिकांना वेळ, पैसे आणि प्रवास वाचतो.
एकूणच, आपल्या कुटुंबातील सदस्याच्या मृत्यूची नोंद वेळेत करणे हे कायदेशीर आणि आवश्यक आहे. त्यामुळे ही प्रक्रिया पूर्ण करून अधिकृत दाखला प्राप्त करा.

FAQ – वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न

1. मृत्यू झाल्यानंतर किती दिवसात नोंद करावी लागते?

मृत्यू झाल्यानंतर 21 दिवसांच्या आत नोंद करणे आवश्यक आहे.

2. अर्जदार कोण असू शकतो?

मृत व्यक्तीचा नातेवाईक, घरमालक, रुग्णालय अधिकारी किंवा ग्रामसेवक अर्ज करू शकतो.

3. मृत्यू दाखल्यासाठी कोणते शुल्क आहे?

सरकारी कार्यालयानुसार शुल्क ₹10 ते ₹25 दरम्यान असते.

4. मृत्यू दाखला ऑफलाइन मिळवता येतो का?

होय, तुम्ही स्थानिक नगरपालिका किंवा ग्रामपंचायत कार्यालयात जाऊन अर्ज करू शकता.

5. मृत्यू दाखला किती दिवस वैध असतो?

एकदा जारी झालेला मृत्यू दाखला आयुष्यभरासाठी वैध असतो.

आपली आर्थिक योजना

मृत्यूचा दाखला ऑनलाइन मिळवण्याची प्रक्रिया काय आहे?

मृत्यूचा दाखला ऑनलाइन मिळवण्याची प्रक्रिया काय आहे?

मृत्यूचा दाखला म्हणजे काय?

मृत्यू दाखला नोंदणी कोण करते?